สัญลักษณ์ของผังงานที่ใช้บ่อย ทิศทาง

จุดเชื่อมต่อหน้ากระดาษ

จุดเชื่อมต่อผังงาน

การปฏิบัติงาน

การรับข้อมูลและแสดงผลข้อมูล

เริ่มต้นและจบ

ปัญหา คือ สิ่งที่เรายังไม่ทราบคำตอบ และ ยังไม่ทราบขั้นตอนวิธีในการแก้ปัญหา

การแก้ปัญหาโจทย์

nลองผิด ลองถูก
nการใช้เหตุผลประกอบ
nวิธีขจัด
nการใช้ตารางแสดงความสัมพันธ์
กระบวนการที่จำเป็นในการแก้ปัญหามี 4 ขั้นตอน ดังนี้คือ

1) การทำความเข้าใจปัญหา - ทำความเข้าใจถ้อยคำต่าง ๆ ในปัญหา - แยกแยะให้ออกว่าสิ่งที่ต้องการหาคืออะไร - ข้อมูลและเงื่อนไขกำหนดให้มีอะไรบ้าง เพียงพอที่จะหาคำตอบได้หรือไม่

2) การวางแผนในการแก้ปัญหา แบ่งได้ 2 กรณีคือ

1 มีประสบการณ์ในการแก้ปัญหาในลักษณะนั้น ๆ มาก่อน

- พิจารณาสิ่งที่ต้องการหา

- เลือกปัญหาเก่าที่มีลักษณะคล้ายคลึงกับปัญหาที่จะแก้ทำให้ได้แนวทาง

- ปรับปรุงแนวทางในการแก้ปัญหาเก่าให้สอดคล้องเหมาะสมกับปัญหาใหม่

- วางแผนแก้ปัญหา

2 ไม่มีประสบการณ์ในการแก้ปัญหาลักษณะนี้มาก่อน

- พิจารณาสิ่งที่ต้องการหา

- หาวิธีการเพื่อให้ได้ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งที่ต้องการหากับข้อมูลที่มีอยู่

- พิจารณาดูว่า ความสัมพันธ์นั้นสามารถหาคำตอบได้หรือไม่ ถ้าไม่ได้ต้องหาข้อมูลเพิ่มเติม หรือหาความสัมพันธ์ในรูปแบบอื่น

- วางแผนแก้ปัญหา

2.3 ดำเนินการแก้ปัญหาตามแผนที่วางไว้ เมื่อวางแผนเสร็จแล้วก็ดำเนินการแก้ปัญหา ตามแผนที่วางไว้ ระหว่างการดำเนินการ ถ้าเห็นแนวทางอื่นที่ดีกว่า ก็สามารถนำมาปรับเปลี่ยนได้
2.4 ตรวจสอบการแก้ปัญหา เมื่อได้วิธีการแก้ปัญหาแล้ว จำเป็นต้องตรวจสอบว่า วิธีการที่ใช้ให้ผลลัพธ์ที่ถูกต้องหรือไม่

3) ดำเนินการแก้ปัญหาตามแผนที่วางไว้

เมื่อได้มีการวางแผนแล้วก็ดำเนินการแก้ปัญหา ระหว่างการดำเนินการแก้ปัญหา อาจทำให้เห็นแนวทางที่ดีกว่าที่คิดไว้ก็สามารถ ปรับเปลี่ยนได้
4) การตรวจสอบ

เป็นขั้นตอนสุดท้ายที่จำเป็นต้องมีการตรวจสอบผลลัพธ์ว่า ได้ดำเนินการ แก้ปัญหาตามแผนที่วางไว้ถูกต้องหรือไม่ กระบวนการแก้ปัญหา สามารถสรุปออกมาเป็นแผนภาพดังนี้

ชื่อ.......................................................ห้อง............เลขที่....................ว/ด/ป...................

เรื่อง กระบวนการแก้ปัญหา
ตอนที่ 1
สมมติว่าโรงเรียนของท่านมีปริมาณขยะที่ตกตามพื้นโรงเรียนจำนวนมากซึ่งเกิดจาก
การทิ้งขยะไม่เป็นที่ ให้นักเรียนวางแผนแก้ปัญหาโดยใช้กระบวนการแก้ปัญหา
1. ขั้นการวิเคราะห์และกำหนดรายละเอียดของปัญหา
2. ขั้นการเลือกเครื่องมือและออกแบบขั้นตอนวิธี
3. ขั้นการดำเนินการแก้ปัญหา
4. ขั้นการตรวจสอบและปรับปรุง

ตอนที่ 2 ปัญหาลูกเสือเข้าแถว
สมมติว่ามีกองลูกเสือจำนวน 24 คน ผู้กำกับลูกเสือต้องการจัดแถวเป็น 6 แถว
แถวละ 5 คน ลูกเสือคิดไม่ออก ขอให้นักเรียนคิดและเขียนภาพการจัดแถวลูกเสือกองนี้
แล้วตอบคำถามต่อไปนี้

- สร้างแผนภาพการจัดแถวลูกเสือ 6 แถว แถวละ 5 คน จากลูกเสือ 24 คน
- คำถามข้อที่ 1 ปัจจัยและเงื่อนไขที่กำหนดให้ คือ....................
- คำถามข้อที่ 2 สิ่งที่โจทย์ปัญหาต้องการ คือ..........................
- คำถามข้อที่ 3 ขั้นตอนการแก้ปัญหา คือ................................
- คำถามข้อที่ 4 ผลที่ได้จากการคิดหรือการแก้ปัญหา คือ.........

2. ปริศนาลากเส้น
มีจุด 9 จุด ตามที่กำหนด จงลากเส้นสี่เส้น ให้ผ่านจุดทั้ง 9 จุดนี้ โดยไม่ยกปากกา
แล้วตอบคำถามต่อไปนี้

1 ปัจจัยและเงื่อนไขที่กำหนดให้ คือ..........................................

2. สิ่งที่โจทย์ปัญหาต้องการ คือ.................................................
3. ขั้นตอนการแก้ปัญหา คือ........................................................
4. ผลที่ได้จากการคิดหรือการแก้ปัญหา คือ ........................................

การจำลองความคิดเป็นผังงานแบบลำดับของขั้นตอนการใช้โทรศัพท์

การจำลองความคิดเป็นผังงานแบบเลือกของขั้นตอนการประเมินผลสอบ

การจำลองความคิดเป็นผังงานแบบวนซ้ำของลำดับขั้นตอนการตักน้ำจากตุ่มครั้งละ 1 ขันใส่ถังน้ำจนเต็ม